Expositie van oud-Aaltenaar Jan Gerritsen in De Oude Helenakerk.

AALTEN – Oud-Aaltenaar Jan Gerritsen (1925-2003) leefde voor de kunst. Jan Gerritsen heeft tot aan zijn overlijden een enorme hoeveelheid werken gemaakt. Begin jaren zeventig voltooide hij ‘De Schepping’, een meesterlijk werk. Deze zevendelige reeks van kunstwerken worden geëxposeerd in de Oude Helenakerk in de periode van 3 juni tot en met 24 september 2015. De expositie is te bezichtigen tijdens de openingsuren van de kerkbezichtiging.

Jan Gerritsen, geboren in Doetinchem,  heeft gewerkt op het oude postkantoor van Aalten. In 1953 trouwde Jan Gerritsen met Gerda Klompenhouwer uit Aalten en hun huwelijk werd ingezegend in de Oude Helenakerk. Zij kregen drie kinderen Jan, Willem en Diet en woonden in de Wilhelminastraat. Alle drie de kinderen hebben ook iets met kunst en cultuur. Diet is wel de bekendste geworden als zangeres, actrice en vooral haar rol in ‘Van jongeleu en oale groond’, de bekende Twentse televisieserie van enkele jaren geleden.

Jan Gerritsen ontwikkelde zich door zelfstudie. Al van jongs af aan tekende en schilderde hij. Hij had ook liever iets met het grafische vak willen doen of zich als kunstenaar willen bekwamen. Zijn ouders vonden het echter beter dat hij gewoon een vak leerde. Jan kwam bij de PTT terecht en is daar zijn werkzame leven gebleven. Na Aalten is het gezin naar Borculo verhuisd, waar Jan Gerritsen daar als kantoorhouder werkte op het postkantoor. In Borculo was Jan Gerritsen ook een prominent lid van kunstkring De Krabbel.

Het Gelders Psychologisch Instituut concludeerde in 1952 na een test voor de PTT over Jan Gerritsen: “Zijn bewegelijke geest en fantasie hebben voedsel nodig, anders voelt hij zich niet prettig.” Hij overleefde evengoed het postkantoor, maar ‘stempelen’ kon hij in zijn vrije tijd zoveel creatiever dan achter het loket. Hout- en steendruk of ets, of nog liever werken met rollers. Naarmate hij zich verder ontwikkelde, raakte Jan Gerritsen als kunstenaar steeds meer gespecialiseerd in grafiek. Hij legde beslag op allerlei huishoudelijk gereedschap, van de wringer waarmee zijn vrouw voortaan maar beperkt wasgoed kon droogwringen, tot een snijplank met een houtmotief dat uitnodigde om er een vrouwenkop mee te drukken.

Werkman, Henkels en drukselsVan grote betekenis voor hem was de ontmoeting met drs. F.R.A. Henkels, die na zijn vervroegde emeritaat als predikant in 1960 in Borculo ging wonen. Henkels was een kenner van het werk van de Groningse kunstenaar en graficus Hendrik Werkman, die in 1945 werd gefusilleerd. Werkman is onder meer bekend van zijn verbeelding van de Chassidische Legenden. Via Henkels werd Jan Gerritsen geconfronteerd met het werk van Werkman. Diens druksels vooral toonden een sterke gelijkenis met het werk waarmee Jan Gerritsen al experimenteerde. Henkels verrichte in 1971 de opening van de eerste tentoonstelling van Jan Gerritsen, in galerie De Non in Hengelo (O). Hier benadrukte hij dat Jan Gerritsen zich al op de weg van druksels bevond voordat hij van Werkman had gehoord, laat staan iets van zijn werk had gezien. Zelf vertelde Jan Gerritsen in dat jaar dat hij op het idee kwam toe hij zijn vrouw op een dag stoffen zag bedrukken: ‘Toen ik dat zag, dacht ik: dat gaat ook op papier.’

Geïnteresseerd in kunst maar zó bescheiden
Hoe briljant zijn kunstwerken ook oogden, zelf exposeren kwam er niet of nauwelijks van. “Het gaat van mijn schildertijd af”, verklaarde hij in 2000. Wel is er een oeuvretentoonstelling geweest in 2007, vier jaar na het overlijden van Jan Gerritsen, in Kunstlokaal 11 te Borculo als eerbetoon aan een groot kunstenaar, georganiseerd door de eigenaren Inez en Peter van de Waal. “Hij was enorm geïnteresseerd in kunst, maar zó bescheiden…”, weet Inez van de Waal nog. Peter van de Waal: “Toen Inez een keer bij hem ging kijken, kwam ze pas uren later thuis, helemaal onder de indruk. Hij was zó ongelofelijk veelzijdig, maar bleef zelf ook cursussen volgen. Als anderen even geen inspiratie meer hadden, hoefden ze maar even in wat materiaal van Jan te bladeren, om weer helemaal enthousiast te worden. Voor sommigen droeg hij het etiket autodidact. Die keken op hem neer. Nú willen ze zijn werk wel graag kopen… Qua doorbreken als kunstenaar zat zijn bescheidenheid hem in de weg. Als hij een galeriehouder was tegengekomen die zijn werk had herkend, was het vast anders gegaan. Zelf begonnen we net, waren ook geen deskundigen qua grafiek.” Bij het uitzoeken van Jan Gerritsens werk bleek hoe zorgvuldig de kunstenaar te werk ging. Van de Waal: “Het leek soms chaos waarin hij werkte, maar er zat wel degelijk ordening in. Voorstudies, sjabloontjes, het resultaat: hij bewaarde alles, en ook nog bij elkaar.”

Tot slot de regenboog
Gerda Gerritsen-Klompenhouwer herinnert zich nog goed hoe haar man begin jaren zeventig worstelde met de voltooiing van de schepping. Hoe moest hij de zevende dag weergeven? Lang tobde hij met deze vraag. Totdat hij een verband zag tussen de rustdag en de regenboog. Zo kreeg deze dag zijn kleuren en was zijn schepping van ‘De Schepping’ voltooid.

Expositie ‘De Schepping’
Kunstenaar Jan Gerritsen (1925-2003) vond de schepping fascinerend, jarenlang. Druksels, etsen en houtsnedes (spaanplaat) getuigen hiervan. Enkele keren in zijn leven reageerde hij op het scheppingsverhaal uit de Bijbel. In 2001 schiep hij van het Genesis-verhaal een Paradijsstrip in houtsnede(spaanplaat).

‘De Schepping’ van Jan Gerritsen wordt deze zomer geëxposeerd in De Oude Helenakerk. De expositie is daar te zien tijdens de uren dat de kerk is opengesteld voor bezichtiging, dat is van 3 juni t.e.m. 12 september 2015 op de volgende dagen en tijden:
Op woensdag van 13.30 uur tot 16.30 uur en op  donderdag van 10.30 uur tot 16.30 uur.

Muzikale afsluiting
Op 12 september is er nationale monumentendag, dan is de kerk geopend van 9.00 uur tot 16.00 uur. De expositie is dan voor het laatst te zien. De expositie zal muzikaal worden afgesloten door de fam. Gerritsen, met o.a. een optreden van dochter Diet als zangeres en actrice  . Dit zal ‘smiddag plaatsvinden, tijd en programma wordt later bekendgemaakt.

De toegang tot de expositie is gratis, evenals de bezichtiging van de kerk.