Uit de Eikenbloedzwam druppelt een rode vloeistof

Met zijn wijsvinger wijst Hans Keppel op de stam van een boom. We zien een klein geel vlekje, zo groot als een euro. “Ook dit is een paddenstoel”, vertelt hij aan de twintig mensen die rondom de boom zijn gaan staan. “Het is een slijmzwam. Het bijzondere is dat deze paddenstoel beweegt. Heel langzaam verplaatst hij zich. Omdat mensen dat vroeger niet konden verklaren, noemden ze het Heksenboter.”

De paddenstoelenexcursie is net een half uur bezig. Maar Hans Keppel en Nel Schütz, vrijwillig educatief boswachter bij Geldersch Landschap & Kasteelen, hebben al een handvol paddenstoelen onderweg aangewezen. De giftige Gele knolamaniet, de Eikenbloedzwam, Elfenbankjes, het Kleverig koraalzwammetje en de Fopzwam. Bij elke paddenstoel legt Hans uit wat er zo bijzonder aan is. Een uitleg waaruit duidelijk blijkt hoe treffend de namen van de paddenstoelen zijn gekozen.

Zo groeit de Eikenbloedzwam alleen op eiken en druppelt er een rode vloeistof uit als je er een sneetje in maakt. Is het Kleverig koraalzwammetje echt heel kleverig en lijkt het sprekend op koraal. En houdt de Fopzwam zelfs de beste paddenstoelenkenners voor de gek. “Dan denk je een bijzondere paddenstoel te hebben gevonden vanwege zijn kleur, maar dan is het een gewone fopzwam. Die kom je overal tegen.”

Oktober is bij uitstek de maand voor paddenstoelenexcursies. Van een goed of slecht paddenstoelenjaar willen Hans en Nel niet spreken. “Elk jaar nemen de algemene soorten toe, terwijl de kritische soorten afnemen. Luchtverontreiniging is de boosdoener ”, zegt Hans.“Er komt steeds meer stikstof in de lucht. Sommige paddenstoelen kunnen daar slecht tegen en verdwijnen langzaam maar zeker. Gelukkig zijn er ook paddenstoelen die zich weten aan te passen. Zo is de Cantharel weer aan het terugkomen. Ook zie je in Nederland steeds meer soorten die van warmte houden, terwijl de kou liefhebbers in aantal afneemt.”

In ons land zijn ongeveer 5300 soorten paddenstoelen geteld. Om er een aantal van te zien hoef je niet naar een bos. Paddenstoelen duiken overal op. In weilanden,  tuinen, bermen, onder struiken en aan de randen van sommige fietspaden. Nel: “Dat komt doordat sommige fietspaden oorspronkelijk uit schelpen bestonden. Deze zijn later vaak geasfalteerd, maar aan de randen liggen nog kalkrijke schelpen, en daar gedijen paddenstoelen goed zoals verschillende soorten Kluifzwammen.

Paddenstoelen zijn op verschillende manieren in te delen. Een veel gebruikte indeling is hoe ze aan voedsel komen. Een grote groep wordt gevormd door de zogenaamde opruimers. Paddenstoelen die zich te goed doen aan dood hout. Deze saprofieten weten hele boomstammen te verteren.
Parasieten zitten daarentegen liever op levend hout. Hun eetlust is enorm en uiteindelijk sterven de bomen. De derde groep kan juist niet zonder levende bomen. Ze hebben elkaar nodig en leven in symbiose. De paddenstoelen halen voedingstoffen uit de bodem en geven deze door aan de boom. Andersom geeft de boom suikers aan de paddenstoel.

Tijdens de excursie stuiten de deelnemers ook altijd op een giftige paddenstoel. Sommige kunnen na eten snel tot de dood leiden. Aanleiding voor Hans en Nel om de deelnemers af te raden paddenstoelen te plukken, tenzij je er echt veel van af weet. En dan nog. “Ik koop mijn paddenstoelen ook gewoon in een bakje bij de supermarkt”, vertrouwt Nel een vrouw toe.

De komende weken begeleiden Hans en Nel en andere boswachters nog verschillende paddenstoelenexcursies in Gelderland. Vooral landgoederen worden bezocht. “Vaak zijn er veel en ook zeldzame soorten te zien”, zegt Hans. “Op landgoederen wordt het blad van de paden geblazen. Daardoor wordt de grond schraler en dat is goed voor paddenstoelen.”

Meer informatie over de paddenstoelenwandelingen die Geldersch Landschap & Kasteelen organiseert is te vinden op www.glk.nl/evenementen. Het aantal deelnemers per wandeling is beperkt tot 20 personen. Vooraf aanmelden is dan ook verplicht.