Leggen Stolperstenen en uitgave boek

GROENLO – Vrijdagmorgen 24 augustus zijn in de binnenstad van Groenlo 10 herdenkingsstenen (Stolperstenen) geplaatst in de stoep voor woningen als eerbetoon aan mensen die in de tweede wereldoorlog slachtoffer zijn geworden van de Duitse bezetter. Daarnaast is het boek ‘Zeg maar Harry’ gepresenteerd waarin Hartog (Harry) Philips zijn jeugd en de oorlogsjaren in Groenlo beschrijft.

Rond 9 uur trok een gezelschap van nabestaanden, het bestuur van de Stichting Stolperstenen, Wethouders, belangstellenden en sponsoren naar de Nieuwstad nr. 3. Daar werden stenen gelegd voor veehandelaar Israël Mendels en Aleida Mendels-Hamburger. Hun kleindochter Rosa Mendels sprak een woord van herinnering. Daarnaast op nummer 5 kwam een steen in het trottoir voor Carolina Treibits Mogendorff, een van de leidsters van de vrouwenvereniging van de Joodse Gemeente Groenlo. Hier sprak Suzan de Boer, kleindochter van Jacop Mendels en Suze Amalia Mogendorff.

Terwijl het busje met de Duitse Kunstenaar Gunter Demnig, de maker en legger van alle stolperstenen naar de volgende plek reed liep het gezelschap te voet naar De Beltrumsestraat 43. Hier herdacht een ontroerde Alice Reisner-Maas haar vader Jacob en broers Karel en Bram Maas en haar zwager Samuel Herschel. Alice heeft zelf de oorlog overleefd door met haar moeder onder te duiken in Enschede. Bram Maas had vlak voordat hij opgepakt werd zijn Jodenster afgegeven. Deze ster is in het Stadsmuseum terecht gekomen en mevrouw Reisner-Maas had deze morgen weer de kans om het allerlaatste ding dat haar broer in handen had gehad voordat hij vertrok zelf vast te houden en te strelen, wat ze met veel liefde en dankbaarheid deed.

Aan de Beltrumsestraat 14 herdacht Nicole Maas haar oma Roos Maas-Eichenwald die ze zelf helaas niet heeft mogen kennen maar vertelde wel dat een klein- en een achterkleindochter vernoemd zijn naar Roos en zij zo blijft voortleven. Voor de deur van nummer 2 van dezelfde straat werd een steen gelegd voor Meier Maas die maar 24 jaar mocht worden en met de eerste razzia in Groenlo werd gedeporteerd. Zijn neef Ernst Philip Snabel herdacht hem. Bij het leggen van de stenen werden Joodse gebeden gesproken en gezongen.

Tenslotte werd in de stoep voor Notenboomstraat nummer 14 een stolpersteen gelegd voor Meier Eichenwald, de vader van Roos Maas-Eichenwald. Hij werd herdacht door zijn achterkleinzoon Pim van Duuren.

In het stadhuis vertelde Rob Heijmans over de oervaders van de families Heijmans en Heimans die al in 1740 in Groenlo voorkwamen en in 1812 officieel in de registers van Groenlo zijn opgenomen. Dhr. Heijmans sprak een Kaddiesj gebed uit en legde eerst uit dat dit een overdenking is om overledenen te gedenken. Kinderen spreken dit ieder jaar uit op de dag van overlijden van hun ouders en er horen altijd 10 volwassen Joodse mannen bij het uitspreken aanwezig te zijn. Heijmans zei dat hij het een eer vond dit Kaddiesj vandaag uit te mogen spreken voor de Grolse Joden van wie de kinderen het niet uit kunnen spreken omdat ze ook omgekomen zijn de in oorlog.

De Stichting Stolperstenen Groenlo had deze vrijdag niet alleen het leggen van de stenen mogelijk gemaakt maar presenteerde ook het boek ‘Zeg maar Harry’. Dit boekje is in het Engels geschreven door Hartog (Harry) Philips, de zoon van slager Philips van de Ganzenmarkt waarin hij verhaalt over zijn jeugd in Groenlo en zijn oorlogsjaren. Het boek is de afgelopen maanden vertaald. Voor € 10,- is het te koop bij de VVV, Het stadsmuseum, Weevers Grafimedia, die het drukwerk heeft verzorgd en bij de Groenlose Boekhandels. Leden van de Oudheidkundige Vereniging Groenlo kunnen het met korting voor € 6,50 aanschaffen.