Wat wetenschappers zeggen over je scrollgewoonten en jouw stressniveau

Je zegt regelmatig tegen jezelf dat het maar even is. Een snelle blik op het nieuws of je TikTok feed om ‘bij te blijven’. Maar voor je het weet, is er alweer een uur voorbij en je hart klopt dan ook een stuk sneller. Waarom is het zo moeilijk om hiermee te stoppen?

Uit onderzoek blijkt dat onze hersenen evolutionair geprogrammeerd zijn om negatieve gebeurtenissen sterker op te merken. Dit is een overlevingsstrategie die ons helpt om alert te blijven bij gevaar of slecht nieuws.

Negatieve beelden en berichten activeren het brein dus sterker dan positieve. In een ver verleden hielp het ons te overleven door altijd alert te zijn op bedreigingen zoals roofdieren of vijandige situaties. Tegenwoordig zorgt het er vooral voor dat we ons vaak laten meeslepen door (social media) ellende.

Als we alarmerend nieuws zien, reageert ons limbisch systeem direct, de emotionele motor van het brein. De amygdala, het angstcentrum, stuurt dan stresssignalen uit en spoort ons aan naar meer mogelijke gevaren te blijven zoeken. Dat leidt snel tot doomscrolling: steeds weer opnieuw je online feed of tijdlijn verversen om het laatste slechte nieuws te zien, net alsof het ons voorbereidt of beschermt.

Maar dat is niet het enige wat meespeelt. De beloningscircuits in ons brein doen ook mee. Telkens als we nieuwe informatie vinden, zelfs als die negatief is, krijgen we een kleine dopamine-stoot. Dat is precies hetzelfde chemische stofje die wordt geactiveerd bij andere digitale gedragingen zoals online shoppen, korte video’s kijken of online gokken.

Denk bijvoorbeeld aan gokken bij een casino zonder Cruks, waar casino spelers buiten het Nederlandse toezichtsysteem om toch kunnen spelen. Als het geluk aan jouw kant staat en je winst boekt, krijg je immers een vergelijkbare dopamine boost als bij het ontdekken van het laatste nieuws.

Dat maakt het scrollen of spelen op je smartphone niet per se slecht nieuws. Integendeel: wanneer je bijvoorbeeld in een goede flow zit tijdens het gokken bij een casino zonder Cruks en je saldo positief stijgt, geeft dat je brein een gevoel van beloning en voldoening.

Dat soort positieve prikkels kunnen, mits met mate en bewust ingezet, ook bijdragen aan een geluksgevoel. Het gaat dus om balans: weten wanneer je moet stoppen en hoe je je digitale gedrag beheerst, zodat het geen stress veroorzaakt maar juist ontspanning biedt.

Maar om nog even op alarmerend nieuws terug te komen. Volgens onderzoekers leidt een overmatige blootstelling aan slecht nieuws tot verhoogde stressniveaus, angst en zelfs depressie. Je lichaam reageert op de constante stroom van negatieve informatie alsof het in gevaar verkeert: met een verhoogde hartslag, stresshormonen en vermoeidheid.

Zeker ’s avonds kan dit desastreuze gevolgen hebben. Je brein blijft dan flink gestimuleerd en alert, wat je slaapkwaliteit absoluut ondermijnt.

Uit de ABCD studie, het grootste onderzoek ooit naar hersenontwikkeling bij jongeren, blijkt dat schermgebruik voor het slapengaan slaapstoornissen en angstgevoelens kan versterken. Vooral de jongeren die dagelijks veel achter beeldschermen zitten, rapporteren vaker somberheid en onrust.

Dus hoe doorbreek je het beste deze vicieuze cirkel? Dit zijn enkele praktische tips om je scrollgedrag gezonder te maken:

1. Stel tijdslimieten in. Beperk jezelf tot bijvoorbeeld 20 minuten nieuws in de ochtend en 20 minuten in de avond.
2. Zet pushmeldingen uit. Zo blijf jij in controle over wanneer je het nieuws leest.
3. Creëer telefoonvrije zones. Denk aan de slaapkamer of tijdens maaltijden.
4. Pas je content aan. Volg enkel social media accounts met positieve of neutrale content, zoals fotografie, muziek of gezondheidstips.
5. Vervang het scrollen door iets beters. Ga naar buiten, bel een vriend(in), lees een boek of bak iets lekkers. Even lekker online, als vorm van afleiding en plezier, in een casino spelen werkt ook vaak ontspannend.
6. Zoek hulp indien nodig. Als je merkt dat nieuws je mentaal zwaar belast, praat hier dan over met iemand die je vertrouwt.

Het is zeker van belang om voldoende geïnformeerd te blijven, maar je mentale gezondheid is nóg belangrijker. Door bewuster te scrollen op je pc, tablet of smartphone, of soms helemaal niet, bescherm je jezelf beter tegen de voortdurende stress van de digitale wereld.