Samenwerking tussen het Nationeel Onderduikmuseum en de Koppelkerk

BREDEVOORT / AALTEN – Het Nationaal Onderduikmuseum gaat een samenwerking aan met de Koppelkerk Bredevoort voor een reeks van 12 ontmoetingen ‘Zonder grenzen’ in 2021 en 2022, die tevens via livestream zijn te volgen. Tijdens de eerste ontmoeting op donderdagavond 17 juni, staat het thema ‘Kind van de Vrijheid’ centraal. De avond begint om 20.00 uur.

Het idee voor deze serie is ontstaan tijdens de periode van de lockdown, toen museum en Koppelkerk hun deuren voor het publiek gesloten moesten houden. Beide cultuurbolwerken zochten naar mogelijkheden om het publiek toch te bereiken. Zo ontwikkelde het museum audiovisuele tours die vanaf huis te bekijken zijn. De Koppelkerk legde zich toe op livestreams waardoor ook het directe contact en de uitwisseling met het publiek – zij het op afstand – kon plaatsvinden. Het gesprek met Ronit Palache – dat Gerda Brethouwer voor de Koppelkerk via een livestream leidde – was voor haar als directeur van het Onderduikmuseum een kennismaking met dit medium. Het gaf de aanleiding de handen ineen te slaan met de Koppelkerk om verschillende onderwerpen, verhalen, maar ook issues te belichten via een serie avonden en livestreams.

12 ontmoetingen
Via een subsidie van de gemeente Aalten wordt deze serie van bijzondere ontmoetingen mogelijk gemaakt. Een keur aan onderwerpen komt aan de orde zoals: het verzetsleven (LKP) van Cornelis Ruizendaal waarbij kleinzoon Paul Westmeijer vertelt over zijn publicatie ‘Zwarte Kees‘. Dat doet ook kleinzoon Jan Wikkerink met zijn boek ‘Dale 39’ waarin hij de onderduik bij zijn grootouders Wiggers beschrijft. Ook is er aandacht voor de Joodse onderduik van Varsseveld met het onderzoek van John Breukelaar, en de onderduik in Winterswijk. In het voorjaar van 2022 staan ‘Rademakersbroek’ en de resultaten van het onderzoek ‘Geef de namen een gezicht’ centraal. Ingegaan wordt op de expositie die wordt voorbereid (2 maart 2022 opening) over massaexecutie van 46 mannen bij Rademakersbroek, op de grens van Varsseveld en Aalten en het verhaal van de Bark dat daaraan voorafging.

Kind van de Vrijheid, toen en nu
Op 17 juni gaat de serie van start. Gerda Brethouwer spreekt dan met drie personen die betrokken zijn bij de expositie ‘Kind van de Vrijheid’: Berna Bonekamp, Heinz Wolberg (Ruth Humberg) en Joseph Tetelepta. Deze expositie zou vorig jaar door prinses Margriet geopend worden en is na heropening vanaf 5 juni te zien in het museum. Centraal staan zes personen die als kind het einde van de oorlog hebben meegemaakt, zowel aan Nederlandse als Duitse zijde. Daarnaast komen drie kinderen van na de oorlog aan bod. Door verhalen van toen te verbinden aan die van nu, wordt het verleden naar het heden gebracht. De hoofdpersonen van de drie thema’s ‘Waar ben ik thuis’, ‘Littekens van de oorlog’ en ‘Ik en de ander’ laten zien dat het begrip ‘vrijheid’ relatief is en door iedereen anders wordt ingevuld. Kind van de Vrijheid toont ook aan dat vrijheid iets is dat door iedereen wordt gewenst, ongeacht de tijd waarin men leeft of het land waar men vandaan komt. Het thema blijft onverminderd actueel.

Over de gasten:

Berna Bonekamp
Beeldend kunstenaar, ontwerper en docent Berna Bonekamp (Gendringen) dacht mee over het concept en was verantwoordelijk voor de vormgeving en de begeleiding deed van de betrokken kunstenaars. Zij beschikt over een breed netwerk en maakt deel uit van het Kunstenaars Collectief Breekijzer van Innovatiecentrum op het DRU Industriepark in Ulft waarin kunstenaars vertegenwoordigd zijn uit diverse disciplines: de beeldende kunsten, toegepaste vormgeving en nieuwe media.

Ruth Humberg
Geboren in Wesel (1938), woont in Winnipeg, Canada
Heinz Wolberg, gaat in op het verhaal van Ruth Humberg. Haar verhaal is onderdeel van het Humberghaus Dingden, waar de geschiedenis van de Joodse slagersfamilie Humberg wordt verteld. Ruth wordt op 18 november 1938, een week na de verschrikkelijke gebeurtenissen van de Novemberpogrom, de Kristallnacht geboren. Ruth is met ouders dankzij de hulp van landgenoten naar Nederland gevlucht. Ze zijn op tijd naar Canada ontkomen, waar ze nog steeds woont. Zij is een van de hoofdpersonen in het thema: ik en de ander. Ruth Humberg zegt over vrijheid: “I was most impressed in learning about the kindness of many Germans, who despite terrible conditions, decided to help my parents in a number of ways to make their escape easier.” “Ik was zeer onder de indruk van de vriendelijkheid van veel Duitsers die, ondanks de zeer moeilijke omstandigheden, besloten om mijn ouders te helpen om hun ontsnapping makkelijker te maken.”

Joseph Tetelepta
Woont in Winterswijk, geboren Bandjermassin (1948), Indonesië, Kalimantan (Borneo)
Het verhaal van Joseph Tetelepta wordt belicht vanuit het thema: Waar ben ik thuis? Zijn vader heeft meegevochten in het leger van Nederland tegen Indonesië. De Molukse KNIL-militairen streden voor een eigen onafhankelijke Vrije Republiek Molukken. Ze kwamen na de capitulatie op bevel van de Nederlandse regering met hun families tijdelijk naar Nederland. Zij werden onder meer ondergebracht in de voormalige kampen Westerbork en Vught. Het tijdelijk verblijf werd voor hen permanent wat voor veel verdriet en frustratie heeft gezorgd. Joseph zegt over vrijheid: “Vrijheid betekent dat je vrij bent van frustraties, pijn, minderwaardigheidsgevoel, haat, verdriet.”

Over livestreams
Via livestreams kunnen zowel museum als Koppelkerk de doelgroep niet alleen bereiken maar ook verbreden. Mensen kunnen namelijk zowel in de zaal als via internet het gesprek volgen en eraan deelnemen. Met een livestream worden zo niet alleen de bezoekers bereikt die fysiek deelnemen, maar ook de mensen die er vanwege de afstand of tijdgebrek niet bij kunnen zijn. Bovendien is het gesprek ook later nog te bekijken. Zo bereiken beide organisaties (potentieel) een wereldwijd publiek zonder grenzen.

Meer informatie over de expositie Kind van De Vrijheid via www.nationaalonderduikmuseum.nl
Locatie: Koppelkerk, Koppelstraat 35, Bredevoort
Datum: donderdag 17 juni
Aanvang: 20.00 uur
Entree: € 12,50 zaalticket / € 10,- livestream (excl. ticketkosten)
Aanmelden: www.koppelkerk.nl