Nieuwe website over drama Rademakersbroek 2 maart 1945

AALTEN – Op 2 maart 1945 worden 46 mannen uit heel Nederland aan het Rademakersbroek bij Varsseveld in de Achterhoek gefusilleerd. Allen zijn zogenaamde ‘Todeskandidaten’ uit gevangenis De Kruisberg in Doetinchem. De jongste is 18, de oudste 65 jaar. Onder hen zijn kopstukken van het verzet uit het gehele land, vooral uit de Randstad, Gelderland en Overijssel. Ze zijn aan het einde van de oorlog opgepakt, maar zullen de bevrijding net niet halen: slechts 4 weken na hun dood worden Aalten en omgeving bevrijd. Tot onnoemelijk leed van de families die zij achterlaten: (zwangere) vrouwen, kinderen, ouders, broers en zussen. Ook volgende generaties zullen onder dit trauma lijden. De massa-executies net voor de bevrijding waren volgens Joost Rosendaal, historicus van de Radboud Universiteit, bedoeld om het verzet te breken. In tegen-stelling tot die van De Woeste Hoeve en Putten is de massa-executie Rademakersbroek tot nu toe niet of nauwelijks bekend.

Nationaal Onderduikmuseum in samenwerking met de Oorlogsgravenstichting onderzoekt onder de noemer ‘Geef de namen een gezicht’ dit drama. De 46 mannen waren in de vroege ochtend op 2 maart uit de gevangenis opgehaald. Zij werden als vergeldingsactie voor de dood van vier Duitse militairen doodgeschoten op de akker van boer Kraaijenbrink bij het Rademakersbroek, Varsseveld. Van de slachtoffers waren tot voor kort slechts de namen, leeftijden en woonplaats bekend. Bijna 75 jaar na dato is er nu een speciale website met de persoonlijke verhalen en geschiedenis van de 46 mannen die op 2 maart 1945 in de vroege ochtend de dood vonden.

Geef de namen een gezicht
Al jaren werken Verhalenvangers van het Nationaal Onderduikmuseum aan het vergaren van informatie over de vermoorde mannen. In het kader van het Jaar van Verzet is onder-zoeker en nabestaande Kirsten Zimmerman gevraagd het museum te ondersteunen bij deze zoektocht. Met als titel: ‘Geef de namen een gezicht’ en met steun van het vfonds en het ministerie van VWS is het doel de mannen letterlijk een gezicht te geven. In het verleden bleef het drama – behalve de jaarlijkse herdenking op locatie in de gemeente Oude IJsselstreek – onderbelicht. Ook landelijk is deze massa-executie op het einde van de oorlog niet of nauwelijks bekend. De 46 slachtoffers zijn als groep nooit apart onderzocht. De aandacht ging doorgaans uit naar de aanleiding van deze ‘vergeldingsactie‘ en de verzetsgroep de Bark.

De nieuwe website https://de46vanhetrademakersbroek.nl/ geeft achtergrondinformatie over deze ingrijpende gebeurtenis en toont wie deze mannen waren: hun ouders, verzets-kameraden en geliefden. Een educatief project en adoptieplan van de namen van slachtoffers maken deel uit van het onderzoek.

Impact tot aan de huidige dag
Ook al is het bijna 75 jaar geleden, het is duidelijk dat hun dood grote impact had en nog steeds heeft op meerdere generaties. Dat geldt bijvoorbeeld voor de familie Meerhof, Van der Sluis en de Groot.

De kleindochter van Gerrit Arend Meerhof (1913), radiotechnicus uit Apeldoorn, schrijft in 2015 op haar website: “Mijn vaders vader werd geëxecuteerd door de nazi’s. Mijn vader was toen anderhalf jaar oud. Dit heeft vergaande gevolgen gehad voor de rest van zijn leven. Te veel om hier uit te leggen.” Haar vaders leven heeft zijn weerslag op haar eigen leven tot aan de dag van vandaag.

Willem van der Sluis (1910) is een ander voorbeeld van een oorlogstrauma, dat zich over verschillende generaties uitspreidt. Hij woont met echtgenote Dien Huiskes in Bergentheim (waar verzetsstrijders en Rademakersbroek-slachtoffers Derk te Rietstap en Gerrit Ormel ook vlakbij wonen). Samen met Dien neemt hij joodse onderduikers, verzetsmensen en Engelse piloten in huis en is actief met wapendroppings. Hij wordt opgepakt samen met elf andere mannen uit de omgeving van Hardenberg (de zogenaamde Trouw-groep) en gefusilleerd. Dien zal nooit over de oorlogsjaren en het verlies van haar man heen komen en lijdt aan nachtmerries. Dat trekt ook een zware wissel op het leven van dochter Wilna van der Sluis.

De dood van Jan Jacob de Groot (1903) uit Vroomshoop heeft eveneens een grote weerslag op het leven van zijn gezin. Dat geldt zeker voor zoon Bertus (1931) die samen met zijn oudere zus Janny jaarlijks de herdenking op 2 maart bij het Rademakersbroek bijwoont: “Ik denk nog dagelijks aan mijn vader.”  Zijn meest kostbare bezit is de rode zakagenda met bloedspatten, die Jan de Groot bij zich droeg toen hij werd gefusilleerd. Het is een tastbare herinnering aan zijn vader en diens sociale en levendige aard. “Dat neemt niemand mij af.”

Onderzoek in ontwikkeling!
‘Geef de namen een gezicht, de 46 van het Rademakersbroek’ is een project in ontwikkeling.

De informatie en de verhalen over de 46 slachtoffers groeien. Alle extra informatie, fotomateriaal, brieven, notities zijn zeer welkom.

Voor vragen en meer informatie over de website en het project kunt u contact opnemen met:

Nationaal Onderduikmuseum
Markt 14
7121 CS Aalten
tel. 0543 – 471797
e-mail: info@onderduikmuseum.nl

https://de46vanhetrademakersbroek.nl